De woningnood is hoog. We kunnen niet heen om de klimaatdoelen. Als woningcorporatie bevinden we ons midden in het spanningsveld tussen snelheid, betaalbaarheid en duurzaamheid. Moeten we kiezen tussen snel bouwen, goedkoop of duurzaam en circulair bouwen? Of kunnen deze doelen elkaar juist versterken?
“We moeten veel bouwen, dat is duidelijk,” stelt Erik. “Maar als we niet tegelijkertijd werk maken van duurzaam bouwen en andere materiaalkeuzes, komen we later in de knel. Want de klimaatopgave is niet optioneel: in 2050 móet de gebouwde omgeving CO₂-neutraal zijn. Dat gaat over zowel energieverbruik als materiaalgebruik. En wachten brengt serieus risico met zich mee.”
Volgens Sam ligt de grootste uitdaging in de materiaaltransitie niet in het tempo, maar in de prijs. “Snel bouwen kan ook met duurzame materialen. Het toegepaste materiaal is niet de bepalende factor in de bouwsnelheid. Een industrieel vervaardigd houten gebouw is denk ik sneller gebouwd dan een traditioneel betonnen gebouw. Als we CO2-reductie écht als waarde meenemen in onze afwegingen, maken we vanzelf andere keuzes."
We hoeven niet morgen volledig circulair te zijn
In de rubriek Opinie geven experts van de Alliantie hun mening over een actueel of maatschappelijk relevant thema. Deze keer geven de Alliantie-collega's Erik Bouwens, adviseur Strategie & Beleid en Sam Nederend, adviseur Kennis, hun kijk op dit dilemma. En leggen uit welke uitdagingen er zijn.
Erik: “Op dit moment is circulair bouwen nog niet de standaard. De markt is wel volop in ontwikkeling, maar veel oplossingen zijn nog duurder of op kleine schaal toepasbaar. Er moet dus geïnnoveerd en opgeschaald worden. Daarvoor is samenwerking én lef nodig.”
Die samenwerking is precies waarom de Alliantie ketensamenwerkingen zoals Sequent NXT heeft opgezet. “Daarin werken we met vaste partners aan vernieuwende oplossingen,” vertelt Sam. “Samen leren we hoe we duurzame ambities kunnen vertalen naar een helder proces. Wanneer gebruiken we welk product? Op welke schaal? En wie draagt welke kosten? Dat laatste is soms uitdagend. We wachten niet alleen op de creativiteit van de markt, maar jagen zelf innovaties aan. Daarom zijn we continu opzoek naar ondernemende partijen om samen buiten de gebaande paden te treden en te vernieuwen. Wij bieden hiervoor graag een proeftuin."
Een van de grootste risico’s is om het vraagstuk voor ons uit te schuiven, waarschuwt Erik. “Wie nu niet investeert in duurzame oplossingen, loopt straks achter. De kans is groot dat we moeten betalen voor CO2-uitstoot. Bouwen met materialen die slecht zijn voor het milieu wordt dan veel duurder. Denk aan wat we gezien hebben bij stikstof, iets soortgelijks kan ook met CO2 gebeuren.” Daar komt bij dat schaarste van grondstoffen een reëel risico is. “We gaan een materiaalcrisis tegemoet,” stelt Sam. “Dat betekent dat we anders moeten omgaan met materialen: meer hergebruik, natuurlijke materialen gebruiken en bouwen met oog op de toekomst. Niet alleen om de schade aan het klimaat te beperken, maar ook om überhaupt nog te kúnnen bouwen in de toekomst.”
“En het kan ook geld besparen”, zegt Erik. “Er ligt een grote kans om meer fabrieksmatig te bouwen en daarmee kosten te besparen. Als je dit combineert met houtbouw, heb je een enorme CO2-reductie tegen scherpe prijzen. Bovendien werk je met hernieuwbare materialen. Fabrieksmatige houtbouw hebben we in Kreekvelden in Almere gedaan. Dit kan dus al.”
Ook in bestaande bouw zijn er voorbeelden. Sam: “Kijk naar het project Lange Heul. Daar hebben we bewust aanbesteed op CO2-reductie. Meer dan zestig partijen dienden duurzame renovatieconcepten in. Dat leverde verrassend veel betaalbare, innovatieve plannen op.”
Ook natuurlijke materialen dragen bij aan woonkwaliteit, stelt Sam. “Hout en biobased materialen zorgen voor een rustiger binnenklimaat, minder temperatuurschommelingen en een betere vochtregulatie. Bewoners ervaren dat als comfortabeler. Het is dus ook investeren in de kwaliteit van wonen voor onze bewoners.”
Als woningcorporatie vervullen we een maatschappelijke rol. Sam: “Als corporatie moeten wij onze verantwoordelijkheid nemen. De klimaatverandering raakt ook ons bezit. En beleggers letten steeds meer op klimaatrisico’s. Wie nu meer CO2 uitstoot, loopt grotere financiële risico’s.”
Het goede nieuws: er valt al winst is te behalen zonder grote extra investeringen. “We zitten nu in een fase waarin we naast CO2-reductie ook zorgen voor bewustwording en een gezamenlijke manier van denken,” aldus Erik. “Door CO2 inzichtelijk te maken en mee te nemen in onze keuzes, kunnen we al flinke stappen zetten zonder dat het meer hoeft te kosten. Dit noemen we ‘no-regret’. Op deze manier stretchen we maximaal onze rol als sociale volkshuisvester en moedigen de markt aan als opdrachtgever.” Sam vult aan: “En daarbij is samenwerking met de markt dus cruciaal. Ook om duurzaam bouwen betaalbaar te houden.”
De oproep is helder: begin gewoon. “We hoeven niet morgen volledig circulair te zijn,” zegt Sam. “Maar elke stap telt. Vraag bij ieder project: wat is de CO2-impact? Wat kunnen we hergebruiken? Welke materialen zetten we in en waarom?”
Erik rondt af met een duidelijke boodschap: “De toekomst van bouwen vraagt niet alleen om stenen en hout, maar om visie, samenwerking en durf. De wereld wordt steeds complexer. We willen meer woningen. We willen ze sneller, goedkoper en duurzamer. Het zou fijn zijn als we één van die dingen konden kiezen, maar zo werkt het niet. Veel bouwen én duurzaam bouwen is geen tegenstelling. Het is de enige weg vooruit. Wij gaan die complexe uitdaging aan. En daar mogen we best (vaker) trots op zijn.”